Recenzje (1)

1. Globtroter CEZARY RUDZIŃSKI

   Od czasu, gdy w 1937 roku ukazał się znakomity przewodnik krajoznawczy po Wilnie prof. Juliusza Kłosa, wznowiony zresztą, chyba – bo nie datowanym – w latach 90-tych XX wieku w 50.000 reprincie przez Gdańską Oficynę Wydawniczą z inicjatywy tamtejszego oddziału Towarzystwa Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej, najstarszy, jaki mam o tym fascynującym mieście w bibliotece, ukazało się w języku polskim mnóstwo następnych, już jako o stolicy Litwy. Zarówno stanowiącego część przewodników po Litwie, czy nawet łączonych z pozostałymi krajach nadbałtyckimi, także Łotwą i Estonią, jak i poświęconych wyłącznie miastu nad Wilią i Wilenką. W Bezdrożach ukazał się właśnie kolejny w serii travelbooków, już w II wydaniu, napisany przez dwójkę polskich autorów. Bogato ilustrowany, z ponad 130 kolorowymi fotografiami, 5 planami i mapkami, 3 wkładkami monotematycznymi oraz 24 krótszymi informacjami i ciekawostkami w ramkach włamanych w tekst. Zgodnie z koncepcją tej serii przewodników jego autorzy na wstępie wymieniają najważniejsze ich zdaniem, które podzielam, znając to miasto z wielu w nim pobytów w ciągu już ponad półwiecza, Atrakcje Wilna. Po 9 zabytków i miejsc, których „Nie wolno przegapić” oraz „Najciekawszych świątyń”. Po 5 „Najciekawszych muzeów” i „Najlepszych punktów widokowych” oraz 10 „Litewskich przysmaków”. W dwu rozdziałach wstępnych znajduje się to, co powinno się w nich znaleźć plus sporo dodatkowych ciekawostek. W „Informacjach praktycznych” m.in. o wyborze czasu podróży, formalnościach i zabezpieczeniu medycznym, dojeździe różnymi środkami komunikacji, a na miejscu o komunikacji lokalnej, noclegach i wyżywieniu. M.in., że bagaż o ponadnormatywnych rozmiarach, tj. powyżej 120 cm sumy wszystkich 3 wymiarów, podlega w komunikacji miejskiej dodatkowej opłacie. O cenach biletów i ulgach. Bezpłatnych przejazdach dla dzieci do lat 7, „o ile nie zajmują osobnego miejsca”. 50% zniżkach dla studentów i seniorów w wieku 70-79 lat i 80% od 80 lat +. Szkoda jednak, że bez informacji, czy ulgi te dotyczą również, tak jak m.in. w Warszawie czy Pradze, także obywateli Unii Europejskiej. Jeżeli chodzi o noclegi, to w przewodniku znajduje się wybór 10 przykładowych ich możliwości, z adresami, charakterystyką obiektów i cenami. Podobnie z wyżywieniem z podziałem na kuchnię litewską i kuchnie świata. Z uwzględnieniem także klubów, pubów, barów, kawiarni, herbaciarni i cukierni oraz ich nazwami i adresami. W Informatorze A-Z warto zwrócić uwagę na zakaz palenia na Litwie tytoniu w miejscach publicznych, czy sugestię autorów, aby raczej unikać w rozmowach z Litwinami tematyki naszej wspólnej historii w przeszłości, bo interpretują ją nieco inaczej. Mnóstwo ciekawych faktów i informacji znajduje się w „Krajoznawczym ABC”. Dotyczą one położenia miasta i tamtejszej przyrody, jego historii od czasów mezolitu, z kalendarium historycznym od V w. do roku 1993 – wizyty w Wilnie papieża Jana Pawła II. Szkoda, że pominięto ostatnie ćwierćwiecze, w którym też wydarzyło się w mieście sporo ciekawego. Wspomnę chociażby o rekonstrukcji Zamku Dolnego, generalnym odnowieniu Senamiestis – Starówki i nie tylko, Wilnie – Europejskiej Stolicy Kultury w 2009 roku, czy wzniesieniu zupełnie nowej dzielnicy biznesowej na prawym brzegu Wilii. Ciekawe są też informacje o wileńskim społeczeństwie. M.in. wśród ponad 554 tys. mieszkańców litewskiej stolicy jest ponad 87 tys. Polaków. Jako ciekawostkę przypomnę dla porównania: według polskiego Małego Rocznika Statystycznego 1939 r. (str. 37, stan wg. powszechnego spisu ludności w 1931 r. – następny miał odbyć się w 1941 r.) wśród 195,1 tys. mieszkańców Wilna, polski jako język ojczysty zadeklarowało 128,6 tys., żydowski i hebrajski 54,6 tys., rosyjski 7,4 tys., zaś litewski uwzględniony został wśród „innych i nie podanych” – 2 tys., gdyż zgłosiło go poniżej 200 osób. Sporo ważnych informacji dotyczy w tej części przewodnika również języków, religii, kultury i sztuki – w tym polskiego życia kulturalnego, architektury, malarstwa, fotografii oraz kuchni. Ponad 2/3 jego objętości („Zwiedzanie Wilna”) poświecona została prezentacji zabytków oraz innych obiektów i tamtejszych atrakcji, w podziale na części miasta: Śródmieście, Wilno Żydowskie, Ku Ostrej Bramie, Na Zarzecze, Serce miasta i Antokol, Na Zwierzyniec, Mury i nekropolie, Kolonia wileńska i okolice oraz dodatkowo Troki. Z krótkimi informacjami o nich na wstępie, a po nich co tam warto zobaczyć. Z oprowadzaniem czytelnika – turysty po wartych poznania miejscach z ich prezentacją – z wyróżnionymi czerwonym drukiem, co znakomicie ułatwia ich wyszukiwanie – informacjami o dokładnych adresach, dniach i godzinach otwarcia, cenach biletów wstępu itp. Prezentacja atrakcji jest zwięzła, ale dosyć wyczerpująca i znakomicie ułatwia samodzielne zwiedzanie oraz poznawanie miasta i tego, co w nim naprawdę zasługuje na uwagę. Wspomniałem o trzech dużych, 2-3 stronicowych wkładkach w tym przewodniku. Pierwsza, „Litwa wrzuca za trzy punkty”, poświecona jest litewskiemu sportowi narodowemu – koszykówce. Druga – „Święta i festiwale”, stanowi prezentację 10 najważniejszych, dorocznych imprez, takich jak Zapusty, słynny Kiermasz Kaziukowy, Dzień Muzyki Ulicznej, Noc Świętojańska itp. Trzecia wkładka: „Państwo w państwie, czyli Republika Zarzecza” przedstawia tę ciekawą, regionalną inicjatywę. Natomiast krótkie informacje w ramkach włamanych w tekst oprócz takich jak np.: „Ważne adresy i telefony”, „Przydatne strony internetowe”, „Dni wolne od pracy” czy „Wileńska Karta Miejska”, zawierają również sporo ciekawostek. M.in. „Legenda o założeniu Wilna”. „Mamut w Wilnie”. „Władysław Syrokomla w liście do Antoniego Pietkiewicza (1847)”. „Wilno – geneza nazwy i insygnia”. „Jazz”. „Miłe miasto” (fragment przemówienia Józefa Piłsudskiego na Zjeździe Legionistów w Wilnie 12 sierpnia 1928 r.). „Getta wileńskie”. „Litewska Jerozolima”. „Walentyn hr. Potocki (ok. 1700 – 49). „Wilejka” (fragment tekstu Józefa Mackiewicza o rzeczce Wilence wpadającej w Wilnie do Wilii). „Wilno 1414” (fragment pamiętnika rycerza burgundzkiego). „Profesor Juliusz Kłos o Rossie” (fragment tekstu autora wspomnianego na wstępie przedwojennego przewodnika o słynnej nekropolii wileńskiej). „Konwicki o Kolonii Wileńskiej”. „Karaimi”. „Skarb Kiejstuta”. Na końcu przewodnika jest krótki słowniczek polsko – litewski z najpotrzebniejszymi zwrotami oraz Indeks.