Recenzje książki: Praga. Michelin. Wydanie 1 (1)

1. GLOBTROTER INFO Cezary Rudziński

   Pradze, jednemu z najpiękniejszych, nie tylko europejskich miast, poświęcono już wiele przewodników w języku polskim. Zarówno jako części przewodników po Czechach, a nawet Czechach i Słowacji, pomijając już starsze, z czasów gdy istniała Czechosłowacja, jak i prezentujących tylko to miasto. Przy czym zarówno autorów polskich, jak i obcych. Ci (lub ten) drudzy – nazwiska ani narodowości nie podano, ale zapewne Francuz lub Francuzka, napisali firmowany przez Michelina przewodnik, wydany w polskim tłumaczeniu przez Bezdroża. I zasługujący nie tylko na uwagę, ale i korzystanie z niego podczas zwiedzania czeskiej stolicy. Ma bowiem bardzo dobrze opracowaną podstawową część poświeconą zabytkom i innym atrakcjom tego miasta w podziale na jego historyczne i podstawowe części. Z obowiązującym w wydawnictwach Michelina oznaczeniami gwiazdkami (1-3) rangi poszczególnych obiektów i miejsc. Piszę to znając Pragę, skromnie mówiąc, nieźle, z wielu w niej pobytów, również dłuższych, poświęconych głównie jej poznawaniu, na przestrzeni już ponad pół wieku. Mniej wysoko oceniam wstępne części tego przewodnika, nie odmawiając oczywiście autorowi (autorom?) prawa do takiego, a nie innego wyboru tego, co uważają w stolicy nad Wełtawą za najważniejsze czy najciekawsze, szczególnie zasługujące na polecenie turystom. Tak więc we wstępnych „Podpowiedziach” co radzą w Pradze przede wszystkim zobaczyć, lub w czym uczestniczyć, znajdują się, w tej kolejności: Festiwal muzyczny Praska Wiosna. Ogródek piwny w parku Letná. Spacer po wzgórzu Petřin. Most Karola. Rejs po Wełtawie. Odpoczynek w kawiarni w mieście. Czeskie meble kubistyczne. Zamek Praski. Lokalna kultura picia piwa. Nie kwestionując tego, że są to także atrakcyjne miejsca lub sposób spędzania czasu, nie sposób uniknąć pytań: a gdzie, poza wymienionym Zamkiem i Mostem Karola, jest wspaniała architektura praska od romańskiej, poprzez przebogaty gotyk oraz barok i inne jej epoki? Gdzie niezwykłe Stare Miasto, Josefov, Malá Strana i liczne obiekty wysokiej rangi w innych miejscach? Czyżby wypicie piwa i obserwowanie tego, jak robią to inni, czy odpoczynek w kawiarni rzeczywiście były ważniejsze od – poza już wymienionymi – Wzgórza Zamkowego (dzielnica Hradczany), Bramy Prochowej, czy architektury z kilku epok przy „Vaclavaku” – Placu Wacława? Niedosyt pozostawiła mi również lektura propozycji poznawania miasta „Praga w trzy dni”. Z wyeksponowaną pierwszego dnia kryptoreklamą sklepów Kubista i szkła Moser, a po południu zobaczeniem ogrodu Franciszkanów. A gdzie Valdstejnská zahrada – przepiękne Ogrody Wallensteina z zielenią, wodą i oszałamiającymi widokami na Hrad oraz inne zabytki? Także pozostałe propozycje na ten dzień i bardziej sensowne na dwa pozostałe, można by zmienić z korzyścią dla zwiedzających. Przecież w trakcie zwiedzania przepięknego miasta i jego zabytków nie robi się, i nie nosi później ze sobą, ciężkiego szkła, nie mówiąc już o kubistycznych meblach! Na planie „Najpiękniejsze dzielnice i zabytki Pragi – centrum” w ogóle pominięto m.in. kościół MB Zwycięskiej z jedną z największych atrakcji Pragi – figurką „Jezulatka” (Jezuska), codziennie przebieranego w inną szatę. A to tylko wybrane negatywne przykłady. Informacje praktyczne generalnie zawierają to, co powinny. Dosyć szczegółowo przedstawiona jest m.in. komunikacja miejska z jej różnorodnością, trasami cenami biletów. Można dowiedzieć się, że 50% zniżki w niej przysługują dzieciom od 6 do 15 lat, zaś młodsze jeżdżą bezpłatnie. Pominięto natomiast informację bardzo ważną dla starszych turystów, że bezpłatnie z komunikacji miejskiej – także kolejki szynowo-linowej na Petrzyn – korzystają obywatele krajów Unii Europejskiej w wieku powyżej 70 lat. Wystarczy mieć ze sobą dowód osobisty! Bardzo istotna jest informacja o wysokich karach za jazdę bez biletów, przy czym o niemal połowę niższa, gdy płaci się od razu. Czy o tym, że w taksówkach mogą być dodatkowe opłaty za bagaż, czy większą liczbę osób. A także o wypożyczalniach elektrycznych rowerów. Dużo można dowiedzieć się w tej części przewodnika o noclegach. Jest nawet osobny plan miasta z zaznaczonymi hotelami i innymi obiektami noclegowymi. Jak również informacje o nich – od kempingów, poprzez hostele, pensjonaty, apartamenty – po hotele różnych kategorii, z przykładowymi w poszczególnych dzielnicach, ich charakterystyką, adresami, cenami itp. To samo o restauracjach – od piwnic, piwiarni itp. po znane restauracje. I osobno o kawiarniach i barach. Z takimi ciekawostkami, jak ta, że w niektórych dolicza się do rachunku osobno nakrycie, chleb, przyprawy i przekąski. Także z informacjami o specjałach czeskiej kuchni. Chociaż w „Słowniczku kulinarnym” zauważyłem zarówno błąd w tłumaczeniu, jak i dosyć rażące pominięcia. „Zele” po czesku to nie bigos, lecz gotowana kapusta z zasmażką, ale bez „wkładu mięsnego”. Wśród pominięć wymienię bardzo popularne Moravske vrabci s knedlikem a zelim – wieprzowe „morawskie wróble” z knedlikiem i kapustą oraz znakomite, chociaż z „wyższej półki” cenowej, danie Vepřova panénka (polędwica wieprzowa) z pieczonymi ziemniakami, frytkami lub innymi dodatkami. Dosyć szeroko omówione są również praskie rozrywki oraz możliwości zakupów. Bardzo przydatny jest Kalendarz świąt i imprez kulturalnych. Drugi z rozdziałów wstępnych, „Zaproszenie do podróży” zawiera prezentację miasta, jego kalendarium historyczne od IV-I w. p.n.e., gdy żyło na tym miejscu celtyckie plemię Bojów, później Hunowie, a następnie Słowianie – do roku 2014 – wyborów miejskich. No i mnóstwo informacji o tamtejszej sztuce i architekturze z poszczególnych epok, z lokalizacją najważniejszych budowli. Podstawowa część przewodnika, obejmująca dwie trzecie jego objętości, „Zwiedzanie Pragi”, to bardzo dobra, w mojej ocenie, prezentacja zabytków i atrakcji miasta w podziale na jego historyczne części: Zamek Praski, dzielnica Hradczany, Wzgórze Petřin, Malá Strana, Most Karola, Stare Miasto, Josefov – wszystkie, poza Petrzynem, „trzygwiazdkowe”, z oznaczeniami w nich gwiazdkami także poszczególnych obiektów. Następnie 2* Nowe Miasto oraz potraktowane bardzo skrótowo, 1* lub bez gwiazdek: Wschodnia część centrum (Vinohrady, Cmentarze Olszańskie i Žižkov), Zachodnia część centrum (zabytkowe pałacyki i domy), Południowa część centrum (Wyszehrad) i Północna część centrum (Park Letná i 3-2* muzea). Korzystając z tego przewodnika można łatwo nie tylko zwiedzać i dosyć dokładnie poznawać Pragę, ale również dowiedzieć się o niej bardzo dużo. Wzbogaca go 75 kolorowych zdjęć oraz 11 planów i map. A także sporo ciekawych informacji w ramkach włamanych w tekst. Niestety, co uważam za poważny błąd calej tej serii pzrewodników, nie uwzględnionych w spisie treści. Oto ich przykładowe tematy: „Prague Card”. „Dni wolne od pracy”. „Lokalna specyfika” (zwyczaje w lokalach gastronomicznych). „Atrakcje dla dzieci”. „Obiekty w Pradze i okolicy wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO”. „Rudolf II – niezwykła kolekcja”. „II Defenestracja praska” (1618 r.). „Złota uliczka – okolica złej sławy”. „Jože Plečnik (1872-1957)” – (Słoweński architekt działający w Pradze). „Jan Masaryk” (Pierwszy prezydent Czechosłowacji). „Smutna święta Starosta” (córka wizygockiego wodza, chrześcijanka). „Rynek Staromiejski” i sporo innych.