Malta. Travelbook. Wydanie 1

Z dużym zainteresowaniem czytałem nowy przewodnik Bezdroży po Malcie, wydany w serii Travelbook. Lubię bowiem ten kraj i jego wyspy z burzliwą przeszłością, pięknem przyrody i krajobrazów, bogactwem zabytków i architektury, smaczną kuchnią i doskonałymi winami oraz piwem. A także wieloma innymi atrakcjami turystycznymi.

Zdążyłem też nieźle poznać go podczas dwu podróży studyjnych odbytych z dziesięcioletnią przerwą. Pozwala mi to chyba, już na wstępie, stwierdzić, że jest to przewodnik udany, jeden z najlepszych w tej serii z tych, które już przeczytałem. Co nie znaczy, że całkowicie wolny od wad, lub pominięć i przeoczeń.

Do jego plusów należy 10 planów i mapek, w tym dwie duże, wysp Malta oraz Gozo i Domino na wewnętrznych stronach rozkładanych okładek. Ponadto dwie obszerne wkładki w tekście: „Proponowane trasy rowerowe" i „Karnawał". A także 24 informacje, w tym ciekawostkowe, w ramkach włamane w tekst. No i sporo niezłych kolorowych zdjęć, chociaż nie wszystkie są podpisane. Zgodnie z układem tej serii przewodników, rozpoczyna się on od wypunktowania Atrakcji Malty. Autorka proponuje osiem „Przeżyć, które muszą stać się udziałem każdego turysty", sześć „Najpiękniejszych miejsc przyrodniczych" i osiem „Najciekawszych miejsc historycznych".

Dobór ich jest generalnie trafny, chociaż częściowo dyskusyjny. Nie bardzo rozumiem, jak wśród sugerowanych „przeżyć" można było pominąć (w części przewodnikowej też na ten temat jest niewiele) jedną z największych atrakcji Valletty, niedzielne zmiany warty i parady wojskowe w strojach rycerzy maltańskich XVI wieku, w forcie św. Elma. Czyżby, zdaniem autorki, ważniejsza od nich była proponowana poranna kawa w kawiarence, czy skosztowanie miejscowych likierów? Podobnie w przypadku najciekawszych miejsc historycznych, za błąd uważam pominięcie w tej wstępnej części Pałacu Wielkiego Mistrza Zakonu Joannitów.

W Informacjach Praktycznych jest chyba, w skrócie, wszystko, co turysta powinien wiedzieć na temat wyboru czasu podróży na Maltę i związanych z tym formalności. Jak również dojazdu różnymi środkami transportu. Poruszania się na miejscu, z informacją m.in., że bilety autobusowe w komunikacji lokalnej są droższe dla obcokrajowców, niż dla stałych mieszkańców. Bardzo ciekawie i kompetentnie napisane zostały Informacje krajoznawcze, z Krajoznawczym ABC. Zwłaszcza zaś Historia – od znalezisk archeologicznych sprzed 100 tys. lat, poprzez wielkie świątynie megalityczne z około 3600 lat p.n.e. oraz okres antyczny z początkami chrześcijaństwa.

A następnie średniowiecze z najazdem arabskim, dzieje zakonu joannitów, Wielkie Oblężenie (1551 r.) floty i armii tureckiej sułtana Sulejmana, czasy napoleońskie, brytyjskie kolonialne z bardziej szczegółowym przedstawieniem lat II wojny światowej – po współczesność. Ze zwięzłym Kalendarium Historycznym. Dalej zaś informacje o Społeczeństwie (polityka, gospodarka, religia, języki), kulturze i sztuce (architektura, literatura, muzyka, malarstwo, sport), Świętach i festiwalach oraz Kuchni.

Część czysto przewodnikowa, to prezentacja atrakcji kraju w podziale na jej główną wyspę – Maltę i dalej stołeczną Vallettę i jej okolice, wybrzeża: wschodnie i południowe, centrum: Mdina i okolice oraz Maltę północno-zachodnią. A także, chociaż moim zdaniem zbyt skrótowo i „po macoszemu", o wyspach Gozo i Comino. O ile w przypadku tej drugiej wyspy jest to uzasadnione, bo ma ona zaledwie jeden zabytek i tylko kilku stałych mieszkańców. A dosyć liczni turyści przyjeżdżają na nią tylko w lecie, aby korzystać z fantastycznej zatoki oraz plażowania i sportów wodnych.

Natomiast zabytki i ciekawe miejsca na Gozo zasługują na coś więcej, niż w większości tylko wymienienie ich nazw i kilku słów informacji. Ale wyspa Malta i jej atrakcje przedstawione zostały dobrze. Zaś konkatedra katolicka św. Jana oraz Pałac Wielkiego Mistrza z ich wnętrzami, nawet dosyć dokładnie jak na tę serię przewodników. W prezentacji każdej z wymienionych części wyspy znaleźć można krótkie informacje o jej dziejach, sugestie co warto tam zobaczyć i w jakiej kolejności, opisy zabytków i ważniejszych obiektów. A na końcu informacje turystyczne: jak tam dojechać, poruszać się na miejscu, gdzie nocować oraz jeść.

Szkoda jednak, że co najmniej w paru przypadkach pominięte zostały ważne, moim zdaniem, zabytki, lub przedstawione, ale z pominięciem istotnych informacji. Przykładem tego może być całkowity brak jakiejkolwiek informacji o katedrze anglikańskiej. Zaledwie kilka słów na temat wspomnianych już parad wojskowych (In guardia) na dziedzińcu fortu św. Elma – obecnie niedostępnej poza tymi malowniczymi widowiskami szkole policyjnej. Podobnie o Muzeum Wojny (I i II światowej) informacja jest przesadnie uboga. I brak chociażby wzmianki o jedynym w nim, o ile pamiętam, akcencie polskim. Tablicy pamiątkowej w językach: angielskim i polskim, poświęconej:

„Wdzięcznej pamięci marynarzy polskich okrętów podwodnych, kontrtorpedowców i statków handlowych, którzy brali udział w Bitwie o Maltę, świetnie przyczyniając się w jej obronie w latach 1940 do 1945". Pierwotnie tablica ta znajdowała się na murze wewnętrznym, po lewej stronie zaraz za wejściem do fortu, w którym mieści się to muzeum. I tam ją widziałem i sfotografowałem podczas pierwszego w nim pobytu. Później już wewnątrz, dokąd została przeniesiona. Uważam, że warto w następnym wydaniu uzupełnić ten przewodnik o wymienione, a być może i inne pominięcia. Na jego końcu jest krótki słowniczek maltańsko-polski oraz Indeks najważniejszych obiektów i miejsc.