Gruzja. Travelbook. Wydanie 2

Recenzje książki: Gruzja. Travelbook. Wydanie 2 (1) Poniższe recenzje mogły powstać po przekazaniu recenzentowi darmowego egzemplarza poszczególnych utworów bądź innej zachęty do jej napisania np. zapłaty.

1. GLOBTROTER INFO Cezary Rudziński

   Gruzja cieszy się coraz większym zainteresowaniem polskich turystów udających się tam zarówno na wypoczynek nad Morzem Czarnym, bądź – znacznie mniej licznych – urlop narciarski w górach Kaukazu. Przede wszystkim jednak na poznawanie i zwiedzanie tego niezwykle atrakcyjnego kraju. Oferuje on bowiem gościom wspaniałe krajobrazy, szczególnie górskie. Niezliczone zabytki sakralne i świeckie, zwłaszcza klasztory i świątynie, z których najstarsze wzniesiono w IV-V wieku. Oryginalną, znakomitą i różnorodną w poszczególnych regionach kraju kuchnię z obfitością świetnych win oraz mocniejszych trunków. Mieszkańcy są sympatyczni, gościnni i życzliwi obcym, przy czym ich stosunek do Polaków jest szczególnie serdeczny. Miałem okazję przekonywać się o tym wielokrotnie przy różnych okazjach w ciągu kilku już dziesięcioleci. Przy czym niektórzy Gruzini pamiętają nam poparcie i pomoc, z jaką spotkali się już podczas antyrosyjskich buntów, zwłaszcza powstania na początku lat 30-tych XIX w. zainspirowanych naszym Powstaniem Listopadowym. A także pozytywną rolę jaką odgrywali polscy, carscy zesłańcy do ówczesnego Tyflisu lub innych miejscowości w ich kraju. Czy specjaliści, zwłaszcza inżynierowie, przyjeżdżający tam dobrowolnie do pracy. Coraz liczniejszym wyjazdom turystycznym naszych rodaków na Kraju Kartlów, jak w ich języku nazywa się Gruzja, sprzyja także ruch bezwizowy oraz dobre połączenia lotnicze. Zarówno bezpośrednie regularne z Warszawy do Tbilisi, czy bardzo dogodne i tańsze z przesiadką w Kijowie, jak i tanich linii lotniczych z Warszawy i Katowic. Co prawda nie do gruzińskiej stolicy, lecz drugiego pod względem wielkości, odległego od niej o 5 godzin jazdy, także zabytkowego miasta Kutaisi. Skąd znacznie bliżej jest na wybrzeże czarnomorskie do Poti, a zwłaszcza do Batumi oraz sławnego uzdrowiska Bordżomi. W popularyzacji tego fascynującego kraju oraz poruszania się po nim i najciekawszych w nim miejscach, niemałą rolę odgrywają również przewodniki turystyczne. Ukazało się ich już kilka, może nawet kilkanaście, w języku polskim, przy czym niemałą w tym zasługę mają Bezdroża. Najpierw w ich klasycznej serii Gruzja była jednym z trzech krajów „Magicznego Zakaukazia”. Później wyodrębniona, podobnie jak Armenia, w osobny tom, chyba najlepszy z tych, jakie znam na temat tego kraju, napisanego przez polskich autorów. A także mniej szczegółowe, ale z licznymi kolorowymi zdjęciami, w serii „travelbooków”, już w dwu wydaniach. Wszystkie recenzowałem na tych łamach, obecnie omawiam tę ostatnią edycję. Zgodnie z koncepcją tej serii przewodników, również „Gruzja” kierowana jest to czytelników – turystów, którym wystarczają podstawowe, chociaż także dosyć obszerne informacje o kraju, dojeździe do niego i poruszania się po nim oraz jego atrakcjach turystycznych. Przy czym wydanego w poręcznym formacie oraz ładnej szacie graficznej i bogato ilustrowanego. W omawianym tomiku znajduje się około 150 barwnych fotografii, 5 map i planów, 3 duże, 2-4 stronicowe wkładki monotematyczne oraz 43 informacji – ciekawostek w ramkach. Zachętą do dalszej lektury, a przede wszystkim poznawania tego kaukaskiego kraju są, poprzedzające zasadniczy tekst, prezentowane „Atrakcje Gruzji”. 4 obiekty znajdujące się na Liście Dziedzictwa UNESCO. 6 najważniejszych, zdaniem autora, zabytków sakralnych. 6 pomników historii. 5 najciekawszych muzeów oraz 4 cuda natury. Dobór ich wszystkich jest, moim zdaniem, na ile znam ten kraj, optymalny. Nie mogę jednak tego powiedzieć o ostatnich z wymienionych atrakcji: Niezapomnianych widokach. O ile widoki Kaukazu są poza konkurencją, chociaż można dyskutować z którego miejsca, to już zamiast dwu pozostałych zaproponowałbym coś innego. Widok góry Mtacmindy (i z niej) w Tbilisi jest oczywiście ładny. Ale nie umywa się przecież, także w stolicy, do widzianej z północnego brzegu rzeki Mtkwari panoramy twierdzy Narikała (i widoków z niej) z położonym na zboczach góry, na której ona stoi, Starym Miastem. Podobnie atrakcyjny jest, również pokazany na zdjęciu, widok z lotu ptaka „miasta zakochanych” – Signagi. Ale bardziej od niego, naprawdę niezapomniany jest, zwłaszcza przy pięknej pogodzie, widok historycznej stolicy Iberii – Mcchety, położonej w widłach łączących się w tym miejscu dwu głównych gruzińskich rzek: Aragwi i Mtkwari (Kury), widziany ze zbudowanego w VI w. na pobliskiej górze monasteru Dżwari. Widok ten można zresztą również obejrzeć w przewodniku, chociaż na nienajlepszym jakościowo zdjęciu. Dwa rozdziały wstępne: Informacje praktyczne i Informacje krajoznawcze z kalendarium historycznym, zawierają w skrócie chyba wszystkie, przynajmniej podstawowe, informacje potrzebne turyście. Część przewodnikowa prezentuje stołeczne Tbilisi oraz główne regiony kraju: Megrelię, Swanetię, Racza-Leczchumi, Imeretię, Wewnętrzną Kartlię, Mcchetę-Mtianetię, Chewsuretię, Kachetię, Tuszetię, Gurię, Adżarię, Samcche-Dżawachetię i Dolną Kartlię. W każdej znajdują się, mniej lub bardziej rozbudowane, informacje o nich, ich historii oraz tym, co przede wszystkim warto tam zobaczyć. W przypadku najważniejszych miast i zbytków, dosyć dokładne. Na końcu prezentacji każdej miejscowości są, wyodrębnione w ramkach, informacje turystyczne: jak dojechać, gdzie – przykładowo – nocować oraz jeść. Ewentualnie o interesujących miejscach w okolicy. Informacje te uzupełniają wspomniane już ciekawostki w ramkach. Przykładowo, poza informacjami praktycznymi, także: „Legenda o powstaniu Gruzji”; „Megrelowe i Swanowie”; „Gruziński Kościół Prawosławny”; „Witeź w tygrysiej skórze”,; „Legenda o powstaniu Tbilisi”; „Legenda o Sweti Cchoweli”; „Park Narodowy Waszlowani”; „Adżarowie”; „Gruzińskie przyprawy” i wiele innych. Chociaż przewodnik ten napisany został kompetentnie i ze znawstwem tematu, przy czym ładnym językiem, trafiłem podczas lektury na nieliczne błędy oraz nieścisłości lub pominięcia, które warto poprawić w następnym wydaniu. Tak np., według kolejności czytania. * Czacza to wysokoprocentowy alkohol (nie wódka, bo jej nazwa jest przecież zastrzeżona) wytwarzany nie z winogron, lecz z ich wytłoków pozostających po wyciśnięciu z nich soku na wino. * Tbilisi podbite zostało w VII w. nie przez arabskiego – bo władców o takim tytule Arabowie nie mieli – lecz perskiego szacha. Obecna stolica Gruzji pod panowaniem arabskim znajdowała się, przez około 2 wieki, od roku 853. * Największa świątynia Gruzji, Cmida Sameba (p.w. Trójcy Świętej)w Tbilisi, to nie „cerkiew”, lecz sobór, czyli katedra. * W bardzo ciekawym i dosyć szczegółowym, opisie Mcchety brak chociażby wzmianki o jednej z najstarszych (IV wiek !) tamtejszych świątyń: Antioch (św. Szczepana). Jest ona niepozorna, stoi w pobliżu ujścia rzeki Aragwi do Mtkwari, kilkaset metrów od katedry Sweti Cchoweli, ale zwłaszcza po niedawno odświeżonych freskach zasługuje na zobaczenie. * Katedra Bolnisi (VI w.) stoi nie w mieście o tej nazwie, lecz w odległym od niego o kilka kilometrów Kwemo (Dolne) Bolnisi, po azersku, gdyż mieszkają w nim obecnie niemal wyłącznie muzułmańscy Azerowie, nazywanym Agałar. Na końcu przewodnika znajduje się krótki słowniczek polsko – gruziński z niełatwym alfabetem tego języka oraz tematycznymi mini rozmówkami. Dodam, bo przydałaby się i taka informacja, że w powszechnym użyciu, a przynajmniej chyba niemal wszędzie zrozumiały, nadal jest język rosyjski. Indeks – ostatnia pozycja przed wymienionymi autorami zdjęć – jest, tak jak w pozostałych tomikach tej serii, bardzo uproszczony. Brak w nim haseł nawet do sławnych, opisanych w tekście monasterów, chociażby Dżwari. Ale w sumie warto ten przewodnik polecić także turystom wybierającym się do Gruzji na wycieczkę zorganizowaną przez któreś z biur podróży. Sporo się bowiem z niego mogą dowiedzieć.