Masyw Ślęży. Miniprzewodnik

Miniprzewodnik Wydawnictwa Bezdroża opisujący najważniejsze atrakcje turystyczne miasta bądź regionu. Poznasz historię miejsca, przeczytasz opisy atrakcji turystycznych i (najważniejsze dla turysty) informacje praktyczne: co warto zobaczyć, gdzie szukać noclegu i jak dojechać w miejsce, którego nie można pominąć zwiedzając okolicę. Zapraszamy na wycieczkę!

Masyw Ślęży

Na pograniczu Niziny Śląskiej i Przedgórza Sudeckiego wyrasta ponad 500 m nad okolicą charakterystyczny, owiany licznymi legendami i tajemnicami, „wulkaniczny" stożek Ślęży (718 m n.p.m.), z którego spływają boczne grzbiety. Jednakże to nie wulkan ukształtował ten unikatowy w Polsce charakter góry wyspowej. Jej najstarsza część - silnie przeobrażone skały - w prekambrze (ponad 500 mln lat temu) stanowiła najprawdopodobniej część dna oceanicznego. Pęknięcia tej części litosfery pozwoliły na kilkakrotne wtargnięcia magmy. Podczas fałdowania kaledońskiego (ok. 350 mln lat temu) na wierzch wypłynęła masa, która obecnie widoczna jest na powierzchni fragmentów masywu (szczyt Ślęży, jej południowe i wschodnie stoki) jako gabro - skała grubokrystaliczna, ciemnozielona i niezwykle twarda. Zalega ona na południe od Ślęży i w części południowo-wschodniej masywu. Niepokój górotwórczy podczas fałdowań hercyńskich (ponad 250 mln lat temu) był przyczyną wtargnięcia magmy granitowej, budującej pozostałą część tego rejonu. Spowodowała ona silne przeobrażenie sąsiednich skał. Jej niezwykła twardość wpłynęła na zachowanie całości struktury w krajobrazie, w znacznie mniejszym stopniu poddającej się wietrzeniu niż okolica. W plejstocenie ów oddzielony podczas fałdowań alpejskich (przed 10-15 mln lat) twór był co najmniej dwukrotnie ogarnięty przez lądolód skandynawski - podczas zlodowacenia Sanu II (540-430 tys. lat temu) i Odry (325-130 tys. lat temu). Nad jego powierzchnię wystawało tylko 100 m ślężańskiego szczytu; silne wietrzenie mrozowe doprowadziło do powstania rozległych pól gruzowych i kilku malowniczych grup skalnych, a później jęzorów błotno-gruzowych i moren u podnóża góry.

Zasadnicza część masywu jest zwarta wokół Ślęży, ku północy odchodzi tylko krótkie ramię, kończące się Gozdnicą (316 m n.p.m.). Przełęcz Tąpadła, przez którą przebiega atrakcyjna widokowo, górska szosa Sobótka - Świdnica, oddziela bliźniaczą, lecz wyraźnie wyższą kopułę Raduni (573 m n.p.m.). Od niej zaś wybiegają dwa grzbiety: na północny wschód Wzgórza Oleszeńskie, kończące się Gozdnikiem (315 m n.p.m.), na południowy zachód ku Świdnicy - Wzgórza Kiełczyńskie po Krzczonowskie Wzgórze (251 m n.p.m.).

Ślężański Park Krajobrazowy

Masyw porasta w większości bór - dołem sosnowy, górą sztuczny, świerkowy. Występują też liczne domieszki gatunków liściastych, tworzące niekiedy czyste lasy buczynowe. Dość częsta jest importowana choina kanadyjska (tsuga canadensis). W wielu miejscach ciekawa i cenna flora dała podstawę do utworzenia rezerwatów. Najniżej usytuowana jest „Łąka Sulistrowicka" - na powierzchni 26,37 ha rośnie tu wiele gatunków pontyjskich (stepowych) w sąsiedztwie hydrofilnych (na wilgotnych siedliskach). Szczególnym wyróżnikiem tego rezerwatu jest dość rzadko występujący w Polsce kosaciec syberyjski. „Góra Ślęża" chroni rejon szczytu na powierzchni 147,2 ha ze względów krajobrazowo-kulturowych i z powodu rzadkiej roślinności, wśród której występują paprocie i gatunki arktyczno-alpejskie. Natomiast „Góra Radunia" posiada obszar 42,32 ha. Także tutaj ważne są względy krajobrazowo-kulturowe i florystyczne, przy czym szczególne znaczenie mają gatunki kserotermiczne, rosnące na suchym podłożu zwietrzeliny ze skał serpentynitowych.

Wspomniane walory zadecydowały o objęciu tego regionu Przedgórza Sudeckiego ochroną w ramach Ślężańskiego Parku Krajobrazowego o powierzchni 8,6 tys. ha z otuliną 5,5 tys. ha.