Zmarł Ryszard Kapuściński
2007-01-24 - 2007-01-24
Reporterska ciekawość świata
'Reporterska ciekawość świata to rzecz charakteru. Są ludzie, których świat w ogóle nie interesuje. Własny świat uważają za cały świat. I to też trzeba cenić. Konfucjusz powiedział, że świat najlepiej poznawać, nie wychodząc ze swojego domu. Jest w tym jakaś prawda. Nie trzeba koniecznie podróżować w przestrzeni. Można odbywać podróże w głąb własnej duszy. Pojęcie podróży jest bardzo rozciągliwe i zróżnicowane.'
We wtorek odszedł najwybitniejszy pisarz spośród polskich reporterów - Ryszard Kapuściński. Przedstawiamy biografię legendy polskiego i światowego reportażu.
Urodził się w 1932 roku w Pińsku, na Polesiu (dzisiejsza Białoruś). W latach 1952-1956 studiował na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego. Po studiach powraca do 'Sztandaru Młodych' (pisał tam będąc jeszcze przed maturą). Już wtedy zauważono jego zdolności reporterskie. Jego reportaże z Nowej Huty bardzo podobały się ówczesnym władzom (w nagrodę otrzymuje Złoty Krzyż Zasługi).
Wkrótce po tym zostaje wysłany w pierwszą zawodową podróż zagraniczną do Pekinu. Powraca jednak przedwcześnie (zamieszki w 1956), manifestując w ten sposób solidarność z redakcją 'Sztandaru Młodych'. Zostaje ukarany wydaleniem ze 'Sztandaru'.
Wkrótce po tym zostaje redaktorem działu krajowego w 'Polityce'. Kapuściński dużo podróżuje, pisze. Jego reportaże krajowe zapewniają mu wielką popularność. Prawdziwą sławę przynoszą mu jednak relacje z ogarniętego wojną domową Konga w 1958 roku. Podróż do Afryki prawdziwie rozbudziła zamiłowania reporterskie Kapuścińskiego, zaczął On rozumieć, że to co szczególnie Go interesuje to: 'zafascynowanie krajami budzącymi się do życia, nowymi kontynentami, gdzie wszystko dopiero staje się, gdzie nędza i głód splatają się z nadziejami na lepsze jutro'.
Debiut literacki znanego i cenionego już wówczas reportera to 'Busz po polsku' z 1962 roku - czyli cykl reportaży o tematyce krajowej. W tym też roku zostaje pracownikiem Polskiej Agencji Prasowej. To właśnie z ramienia PAP-u zostaje wysłany na sześć lat do Afryki. Pobyt na czarnym lądzie był okresem szczególnie intensywnej i ciężkiej pracy reporterskiej. Efektem tej podróży były książki 'Czarne gwiazdy' (1963) i 'Gdyby cała Afryka' (1969).
W 1968 roku powraca do kraju na rehabilitację po malarycznym zapaleniu opon mózgowych i gruźlicy. Wyrusza na Kaukaz podróżuje po południowych republikach ZSRR. Efektem tej podróży jest 'Kirgiz schodzi z konia' (1968). W tym samym roku wyjeżdża na pięć lat do Ameryki Południowej, jest kolejno stałym korespondentem w Chile, Brazylii i Meksyku. Tam, podobnie jak w Afryce, staje się świadkiem krwawych zamieszek i zamachów stanu. Owocami tych obserwacji są książki 'Chrystus z karabinem na ramieniu' (1975) i 'Wojna futbolowa' (1978). Kapuściński jest niezwykle ruchliwy, nie potrafi ustać w miejscu, ciągle szuka tematów. Pobyt w Ameryce Południowej przerywa wyjazdem do Polski, aby po paru miesiącach znowu powrócić do Meksyku. W 1974 odwiedza Azję i Afrykę, w 1975 Bliski Wschód, w latach 1975-1976 - Angolę, co ma wyraz w książce 'Jeszcze jeden dzień życia' (1976).
Szczególnie ważne książki związane z tym okresem to 'Cesarz' (1978) i 'Szachinszach' (1982). W książkach tych, Kapuściński zaskoczył wszystkich sposobem przedstawienia reportażu. Łącząc cechy reportażu z powieścią, dał się poznać jako doskonały pisarz. Książki te odbiły się światowym echem przynosząc laury uznania dla pióra Kapuścińskiego. Szczególnie głośno mówiono o 'Cesarzu', książka ujawniającej kulisy dworu cesarza Hejle Sellasje. Postać cesarza obnaża powszechne mechanizmy porządku totalitarnego. Wysoki poziom książki odzwierciedlony został w trzydziestu przekładach językowych (m.in. na japoński i perski). Adaptacja teatralna z 1979 roku wywołała zachwyt w Toronto, Amsterdamie, Oslo, Budapeszcie.
W 1993 wydaje 'Imperium', książkę będącą relacją z podróży po byłych południowych republikach ZSRR. Książka jest opisem zmian, jakie zaszły po upadku ZSRR. Kapuściński porównuje to z obrazem republik z 1968 roku. 'Imperium' doskonale opisuje współczesną Rosję. Przedstawia Gruzję, Afganistan, Kirgizję i inne republiki południowe, jako kraje o bogatej kulturze i tradycji. Kolejną książką Kapuścińskiego jest 'Heban' (1998) książka, która powraca do tematu afrykańskiego. W 2000 ukazuje się czwarta część 'Lapidarów' - 'Lapidarium IV'. Jesienią 2000 wydany zostaje album fotograficzny Z Afryki zawierający zdjęcia z afrykańskich podróży Kapuścińskiego. Kolejną książką jest 'Lapidarium V' (listopad 2002).
W 2003 ukazał się 'Autoportret reportera'. W 2004 roku do księgarń trafiły 'Podróże z Herodotem', książka która osiągnęła wielki sukces i przyniosła autorowi prestiżowe nagrody. W 2006 Kapuściński wydał dwa tomiki poezji 'Prawa natury' oraz 'Ten inny'.
(artykuł powstał na podstawie informacji zawartych na portalach wp.pl oraz onet.pl)
