Katedra sztuki XXI wieku

Śmiała, pokryta tytanem konstrukcja szybko stała się symbolem Bilbao. Jednym kojarzy się z okrętem, innym - z katedrą albo fabryką. Na pewno tutejsze Muzeum Guggenheima należy dziś do najważniejszych centrów sztuki współczesnej na świecie, choć gości czasem takich klasyków jak Rubens. Leżące w północnej Hiszpanii, w Kraju Basków, Bilbao jeszcze kilka lat temu było raczej omijane przez turystów. Wprawdzie malowniczo jest położone w dolinie rzeki Nervion, ma sympatyczną starówkę i słynie z bogatego życia nocnego, a także atrakcyjnych pubów i barów tapas, to jednak nie wytrzymywało konkurencji z takimi miastami jak Sevilla czy Barcelona. Masowym przyjazdom turystów nie sprzyjał także przemysłowy charakter Bilbao i szkody jakie powódź wyrządziła miastu w 1983 roku. I oto nagle zbiegły się interesy autonomicznych baskijskich władz (pragnęły nowego wizerunku miasta na miarę gmachu Opery w Sydney, czy paryskiej Wieży Eiffla i Centrum Pompidou) i nowojorskiej Fundacji Solomona R. Guggenheima (jej dyrektor marzył o nowym europejskim Muzeum Guggenheima na architektoniczną miarę katedry w Chartres). Rząd Kraju Basków wyłożył, wraz ze sponsorami, pieniądze (100 mln dolarów), amerykańska Fundacja zapewniła napływ dzieł sztuki. Konkurs na projekt budowli wygrał Frank O. Gehry - architekt z Los Angeles (matka była Polką!), laureat m.in. Nagrody Pritzkera, uznawanej za architektonicznego Nobla. Pracował korzystając m.in. z programu komputerowego stosowanego przez Francuzów (firmę Dassault) przy projektowaniu samolotów bojowych. Zastosował też śmiałe połączenie materiałów: tytanu, piaskowca i szkła. Konstrukcja (futurystyczny okręt) nawiązuje do stoczniowych tradycji miasta. Kosmicznego blasku nadaje całości tytanowa pokrywa. Tworzy ją 33 tysiące cienkich na pół milimetra, lekko matowych (wytrawionych kwasem) tytanowych płytek, które w nienaruszonym stanie przetrwają co najmniej sto lat. W tej niezwykłej budowli powstałej na powierzchni 33 tys. metrów kwadratowych mieści się na trzech poziomach 19 sal wystawowych. Cała powierzchnia wystawiennicza liczy 11 tys. metrów kw. Otwarte jesienią 1997 roku muzeum przyciąga do Bilbao ponad milion turystów rocznie. Wcześniej gościło ich tutaj zaledwie 260 tysięcy. Muzeum szokuje zdobiącą go od strony rzeki rzeźbą "Maman" - monstrualną wizją tarantuli wg. projektu jednej z największych współczesnych artystek - Luis Bourgeois, Francuzki z USA. Rozrzewnia i wita przed głównym wejściem trochę kiczowatym drugim symbolem Bilbao - kwiatową rzeźbą teriera Puppy, którą zaprojektował awangardowy artysta z USA, były mąż Ciccioliny, Jeff Koons. Dwunastometrowej wysokości konstrukcja ma zamontowane pojemniki z ziemią i system rurek nawadniających. W zależności od pory roku zmieniają się kwiaty. Andrzej Lisowski