Swanetia


W górnej części doliny Inguri, w cieniu najwyższych gór Kaukazu leży Swanetia (სვანეთი) – jeden z najpiękniejszych regionów Gruzji. Zamieszkują ją Swanowie – grupa etniczna od wieków rozwijająca się w pewnej izolacji od innych ludów Zakaukazia. Swanowie żyli dawniej we wspólnotach plemiennych opartych na klanach. Do dziś społeczność ta zachowuje odrębność, której przejawem jest m.in. nasycony archaizmami dialekt.

 

Jeszcze kilkanaście lat temu podróż do Swanetii wiązała się z pewnym ryzykiem. Na drodze do Mestii ginęło wiele osób, a po kraju krążyły opowieści o porwaniach i napadach zdarzających się w tym regionie. Jednak dzięki staraniom rządu Saakaszwilego, który chciał uczynić ze Swanetii „Szwajcarię Kaukazu”, sytuacja zmieniła się diametralnie. Wiele obiektów zostało odrestaurowanych, zmodernizowano infrastrukturę turystyczną, otworzono trasy narciarskie. Aby ułatwić dojazd do Swanetii, zbudowano nową, asfaltową drogę do Mestii, a w mieście otworzono małe lotnisko.

 

Gruzini dołożyli jednak starań, aby nie utracić nic z niepowtarzalnego charakteru regionu. Swanetia jest idealnym miejscem na dłuższe i krótsze wędrówki pośród zachwycających krajobrazów Wielkiego Kaukazu. Obok niesamowitej przyrody, na odwiedzających czekają tu małe, jakby zastygłe w czasie wioski z licznymi legendarnymi koszkebi, czyli wieżami mieszkalno-obronnymi.

 

Jeziora Koruldi

 

Lentechi


Lentechi (ლენტეხი), stolica Dolnej Swanetii, to niewielkie, spokojne miasteczko na wschodzie regionu. Wiedzie tędy jedna z tras do Uszguli (zob s. 110), ale podróż nią jest o wiele bardziej kosztowna niż drogą przez Mestię. Ze względu na zły stan trasy, miejscowi jeżdżą do Uszguli niechętnie, za wynajęcie samochodu trzeba zapłacić nawet 400 GEL.

 

W mieście znajduje się kilka kościołów datowanych na IX–XI w., a w centrum działa Muzeum Etnograficzne Lada Muselianiego  ul. Czawczawadzis 14; otwarte: wt.–nd. 11.00–17.00; 1 GEL, w którym zobaczymy bogatą kolekcję przedmiotów domowego użytku z regionu oraz m.in. modlitewniki z XVII w.

 

Okolice


Na pobliskiej rzece można uprawiać rafting. Organizuje go m.in. firma Concord Travel  tel.: +995 32 2225151; www.concordtravel.ge; teoretycznie na miejscu istnieje też możliwość wypożyczenia kajaków dla doświadczonych kajakarzy.

Nieopodal Lentechi leży wioska Leksuri znana z dobrze zachowanych wież obronnych z IX w.

 

Mestia


Mestia (მესტია) jest stolicą i największą miejscowością Swanetii. W samym mieście żyje 3,5 tys. osób, jednak jeśli doliczyć do tego przylegające wioski, liczba ta urośnie do 14 tys. Centrum zostało niedawno odnowione w ramach rządowego programu promocji regionu.

 

Warto zobaczyć


W Mestii znajduje się kilka kamiennych cerkwi o charakterystycznej przysadzistej bryle – najstarsze pochodzą z X–XI w. W każdej z nich (jeśli tylko otrzymamy zgodę na wejście) można obejrzeć piękne, choć często bardzo zniszczone malowidła ścienne.

 

Warto odwiedzić także Muzeum Historyczno-Etnograficzne  ul. Ioselianis 7; otwarte: wt.–nd. 11.00–17.30; 7 GEL. Na szczególną uwagę zasługuje bogata kolekcja przedmiotów liturgicznych – ikon, krzyży, naczyń i ksiąg. Najstarsze datowane są na IX w.

 

Główną atrakcją miejscowości są jednak słynne swaneckie wieże obronne. Jeśli chcemy obejrzeć taką wieżę od środka, możemy po prostu wybrać się na spacer po małych uliczkach Mestii. Ktoś (nierzadko dziecko) prędzej czy później zaoferuje nam zwiedzenie swojej przydomowej wieży za symboliczną opłatą.

 

Mestia

 

Okolice


Po drodze z Mestii do Uszguli, we wsi Kala, po prawej stronie drogi, na wysokiej górze stoi jedna z najważniejszych świątyń Swanetii – cerkiew św. Kwiryka (dojście ścieżką przez las, ok. 20 min). Świątynia pochodzi z XI–XII w. Na przestrzeni wieków przynoszono tu różne przedmioty do poświęcenia, jednak nie można ich było wynieść – wszystkie zostawały w środku. Cerkiew jest otwierana tylko raz w roku – w dzień św. Kwiryka (28 lipca), czyli na tzw. Kwirykobę, największe i najbardziej znane święto Swanów. Podczas rytuałów w ofierze składane są zwierzęta, z mięsa których przygotowuje się następnie wielką ucztę. W trakcie festiwalu odbywają są różne zawody, np. kto najwięcej razy podniesie dzwon i nim zabije. Obcokrajowcy są na Kwirykobie mile widziani, podobnie jak podczas prawie 50 pozostałych dorocznych swaneckich świąt.

 

Około 8 km od Mestii wznosi się góra Hacwali. Z wioski Eli, nieopodal której podąża szlak na to wzniesienie, rozciągają się piękne widoki na swaneckie szczyty, można tam także wypożyczyć konie. Zimą Hacwali przyciąga amatorów białego szaleństwa. Na zboczu wybudowano wyciąg, jest też kilka tras narciarskich o różnym stopniu trudności. Tuż pod wyciągiem, obok hotelu Hatsvali  tel.: + 995 790918700; dwójki od 100 GEL można wypożyczyć narty. Za sprzęt zapłacimy ok. 25 GEL/dzień, cena jednodniowego karnetu na wyciąg to 41 GEL. Sezon rozpoczyna się w grudniu i trwa do aż maja. Na górze działa też restauracja Zuruldi z niesamowitym widokiem na kaukaskie góry. Warto odwiedzić ją także latem.

 

Okolice Mestii są stworzone do górskich wędrówek. Z miasta wiedzie wiele dobrze oznakowanych tras, co wciąż nieczęsto zdarza się w Gruzji. Przed rozpoczęciem zdobywania szczytów należy jednak zaopatrzyć się w ciepłe ubrania, zapasy żywności oraz dokładne mapy. Warunki pogodowe w górach są bardzo zmienne; jeśli nie mamy doświadczenia w takich wyprawach, warto wynająć przewodnika lub wybrać krótsze i wymagające mniejszego wysiłku trasy. Dokładne opisy szlaków są dostępne na stronie www.svanetitrekking.ge (po angielsku, niemiecku i rosyjsku). Świetne darmowe mapy szlaków są też dystrybuowane przez miejscowe centrum informacji turystycznej, gdzie można również wynająć przewodnika (120 GEL) lub konia (150 GEL plus opłata za przewodnika).

 

Turyści chcący podjąć nieco poważniejsze górskie wyzwanie mogą wybrać się szlakiem prowadzącym z Mestii do Uszguli, trasą o następującym przebiegu: Mestia – Żabeszi – Adiszi – Iprali – Uszguli. Jest ona rozpisana na cztery dni, jednak wielu podróżnych pokonuje ją w czasie o dzień krótszym. We wszystkich wymienionych miejscowościach można znaleźć proste kwatery prywatne (od 20 GEL za osobę bez wyżywienia).

 

Mestia, plac Seti

 

PROPOZYCJE TRAS

 

Z Mestii pod lodowiec Czalaadi  6 km; różnica wysokości 600 m; ok. 5–6 godz. Trasa rozpoczyna się w Mestii i najpierw wiedzie wzdłuż doliny rzeki Mestiaczala. Po ok. 4,5 km dochodzi się do wiszącego mostka, za którym ścieżka prowadzi przez las, który po jakimś czasie zanika. Szlak jest dobrze oznaczony (biało-żółte znaki). Na końcu czeka wspaniały widok na lodowiec Czalaadi, dający początek rzece o tej samej nazwie, oraz na górę Czatini, znaną z trudnych tras wspinaczkowych.

 

Z Mestii do jezior Koruldi  15,6 km (pętla); różnica wysokości 1400 m; ok. 8 godz. Trasę rozpoczynamy na ulicy Vittoria Selli w Mestii, przechodzimy przez dzielnicę Lechtagi, w pewnym miejscu szlak skręca w prawo i wiedzie przez las w kierunku góry Czchakezagari (należy iść za drogowskazami oraz czerwono-białymi znakami). Znad położonych na wysokości 2740 m n.p.m. jezior Koruldi rozpościera się wspaniały widok na znane kaukaskie szczyty: Uszbę (4710), Czatini (4412) oraz Dalakora (3430 m n.p.m.).

 

Z Mestii do Mazeri  16 km; różnica wysokości 1500 m; ok. 8 godz. Rozpoczynamy trasę podobnie jak w kierunku jezior Koruldi, ale przy pierwszym drogowskazie kierujemy się w stronę przełęczy Guli. Czeka nas mozolne podejście, będziemy musieli przekroczyć dwa strumienie; miniemy też wioskę Beczo. W czasie spaceru można podziwiać Uszbę (4710 m n.p.m.) oraz Mazeri (4012 m n.p.m.).

 

Z Mestii pod lodowiec Czalaadi

 


 

Fragment pochodzi z książki Gruzja. Travelbook. Wydanie 3, Jan Krzeptowski-Sabała, wyd. Bezdroża 2021