TOPOROWA CYRHLA - KOPIENIEC WIELKI - POLANA KOPIENIEC - DOLINA OLCZYSKA - NOSALOWA PRZEŁĘCZ - NOSAL - KUŹNICE

 

Łatwa reglowa trasa z malowniczymi widokami na Tatry Wysokie i Zachodnie. Po drodze polany z zabytkowymi szałasami pasterskimi, trochę skałek i jedno z największych w Tatrach wywierzysk o wydajności aż 700 l/s. Ciekawa roślinność leśna, łąkowa i naskalna. Fragment trasy pokonujemy najstarszym znakowanym szlakiem w polskich Tatrach.

 

Wycieczka rozpoczyna się w Zakopanem, na Toporowej Cyrhli. Od przystanku autobusowego na Cyrhli idziemy 300 m szosą Oswalda Balzera w stronę Zakopanego. Zaczynają się tu (wys. 992 m n.p.m.) szlaki czerwony do Wodogrzmotów Mickiewicza i zielony przez Kopieniec do Doliny Olczyskiej, które początkowo prowadzą razem.

 

Na samym początku szlak wiedzie pod górkę, w stronę lasu, kilka razy zmieniając nawierzchnię – od betonowych płyt po błoto i kamienie. Przechodzimy obok nowego parkingu i placów budowy (pewnie powstaną tu kolejne domki pod wynajem), po prawej mijamy ujęcie wody, a po lewej bacówkę i docieramy do ściany lasu, gdzie przebiega granica Tatrzańskiego Parku Narodowego (TPN). Znajduje się tu tablica lawinowa i kierunkowskaz, który kieruje nas w prawo wzdłuż ściany lasu; następnie skręcamy w lewo na leśną drogę. W tym rejonie należy zachować czujność, bo jest tu sieć leśnych dróg i można zgubić szlak. Jeśli trzymamy się znaków, to za chwilę docieramy do punktu sprzedaży biletów TPN.

 

Teren ten pokrywa monokultura świerkowa, która przerzedziła się w ostatnich latach za sprawą gradacji kornika drukarza. Poza roślinami runa leśnego – borówkami czy paprociami – zaczyna się pojawiać coraz więcej gatunków porębowych, głównie wierzbówki kiprzycy.

 

Obok ścieżki widać granitowe głazy, które przytransportował tu lodowiec. Pokonały one wiele kilometrów z Doliny Gąsienicowej, a transport w cielsku lodowca zaokrąglił ich krawędzie. Osady polodowcowe pokrywają spory obszar w Dolinie Suchej Wody, sięgają podnóża Kopieńca. Na terenie na wschód od naszego szlaku występują wały morem, wśród których jest sporo małych jeziorek zamieniających się powoli w torfowiska.

 

Czerwony szlak, który nam towarzyszy, a potem skręca w lewo, jest najstarszą znakowaną ścieżką w polskiej części Tatr.

 

Powyżej rozwidlenia szlaków dochodzimy do miejsca, gdzie spod osadów lodowca wychodzi płaszczowina reglowa. Dzieje się to dosłownie na ścieżce – z lewej strony są granitowe głazy, a po prawej warstwy wapieni i dolomitów. Zmianę podłoża widać nie tylko po skałach, ale też po roślinach, których nagle pojawia się dużo więcej.

 

Wyżej wspinamy się przez niewielki prożek skalny zwany Stusem i na prawo od koryta suchego przeważnie potoku niebawem wychodzimy na skraj Polany Kopieniec (1210 m n.p.m.). W tym miejscu zielony szlak dzieli się na dwa warianty – jeden prowadzący przez polanę, drugi przez szczyt Kopieńca. Warto wybrać ten drugi, a na polanę zajrzeć później, po zejściu z wierzchołka.

 

Polana Kopieniec

 

Podchodzimy skrajem polany porośniętym przez jałowce, wyżej zaś wchodzimy w świerkowo-modrzewiowy młodnik. Między drzewami widać sporo roślinności łąkowej. Na wypłaszczeniu grzbietu po prawej stronie jest skałka z widokiem na Kotlinę Zakopiańską i Pogórze Gubałowskie.

 

Przed nami jeszcze kawałek lasu i już jesteśmy na wierzchołku Kopieńca Wielkiego (1328 m n.p.m.). Warto tu chwilę odpocząć, podziwiając panoramę. Daleko na wschodzie widać Tatry Bielskie, na prawo od nich fragment słowackich Tatr Wysokich z Lodowym Szczytem, a na południu otoczenie Doliny Gąsienicowej – od Koszystej przez Buczynowe Turnie, Żółtą Turnię, Kozi Wierch, Świnicę po Kasprowy Wierch. Na prawo od Kasprowego wznoszą się Czerwone Wierchy i Giewont. Po prawej pod nami rozciąga się Dolina Olczyska, za nią widać trójkątny stok Nosala.

 

Widok z Kopieńca Wielkiego

 

Stok Kopieńca był niegdyś całkowicie wylesiony i intensywnie wypasany. Po ograniczeniu wypasu w latach 60. ubiegłego wieku, by zapobiec erozji, zbocza obsadzono modrzewiem jako przedplonem pod buczynę.

 

Schodząc szlakiem w kierunku polany, warto się przyjrzeć bogatej roślinności naskalnej, której bardzo odpowiada węglanowe podłoże i południowa ekspozycja. Wiosną kwitną tu bardzo licznie pierwiosnki łyszczaki oraz goryczki – krótkołodygowa i wiosenna, a jesienią dziewięćsiły bezłodygowe, czyli po góralsku „dziewięciorniki”.

 

Na Polanie Kopieniec warto podejść do szałasów, które są pamiątką historii tego miejsca. Polana Kopieniec wchodziła w skład większej Hali Kopieniec użytkowanej przez góralskie rody z Suchego, Poronina i Gliczarowa. Mamy tutaj grupę 12 zabytkowych budynków, które służyły dawniej jako „letnia wioska”. Jest to druga pod względem wielkości, po Polanie Chochołowskiej, grupa szałasów, jaka zachowała się w Tatrach.

 

Poniżej szałasów na dolnym krańcu polany znajduje się granitowy krzyż, przy którym od 2004 r. spotykają w połowie września na mszy i wspominkach góralskie rodziny, które gazdowały niegdyś na Kopieńcu. Obecnie Polana Kopieniec jest objęta kulturowym wypasem owiec i krów, zapobiegającym zarastaniu jej przez las i utrzymującym ekosystem pastwiskowy.

 

Z polany kontynuujemy wycieczkę szlakiem zielonym, który schodzi do  Doliny Olczyskiej. Niegdyś prowadził on ciemną świerczyną, ale kilka lat temu widoki się otworzyły przez działanie halnego i gradację kornika drukarza. Towarzyszy nam roślinność porębowa i odnowienia, głównie buka. W podłożu mamy sporo granitowych głazów, mimo że ta nisko położona reglowa dolina nie była zlodowacona. Wystąpiło tu zjawisko transfluencji lodowca, który przelał się z sąsiedniej Doliny Gąsienicowej i pozostawił po sobie osady.

 

Dolina Olczyska

 

Na dnie doliny coraz głośniej słychać szum wody i niebawem dochodzimy do mostku na Potoku Olczyskim na skraju Polany Olczyskiej. Jak na niewielką powierzchniowo dolinę przepływ potoku jest całkiem spory. Za mostkiem znajduje się rozdroże szlaków. Znaki zielone prowadzą w prawo przez Dolinę Olczyską do Jaszczurówki, a my kontynuujemy wycieczkę szlakiem żółtym, który wiedzie na Nosalową Przełęcz. Idziemy do góry skrajem Polany Olczyskiej. Po 300 m po lewej stronie znajduje się rozwiązanie zagadki dużego potoku w małej dolinie – Wywierzysko Olczyskie.

 

Potok Olczyski

 

Wracamy na Polanę Olczyską i wędrujemy na jej zachodnią stronę obok zabytkowego szałasu pasterskiego. Na polanie, która ma powierzchnię 7 ha, występuje kilka zbiorowisk roślinnych, w tym najbardziej okazała łąka ziołoroślowa z ciemiężycą, starcem gajowym i górskim. Ekosystem łąkowy jest utrzymywany poprzez regularne wykaszanie.

 

Za polaną szlak trawersuje stoki Wysokiego i Nieboraka, przechodząc przez kolejny fragment dawnej monokultury świerkowej. W odnowieniu jest sporo jarzębiny, jawora, świerka oraz posadzonych przez leśników buków i jodeł. Widać tutaj wiele martwych drzew, które zwiększają różnorodność biologiczną, będąc pożywieniem i schronieniem dla wielu gatunków. Niebawem dochodzimy na  Nosalową Przełęcz (1103 m n.p.m.), gdzie krzyżują się szlak z Kuźnic na Nosal (zielony) i nartostrada (latem zamknięta) z Kuźnic do Doliny Gąsienicowej. Przełęcz leży na granicy między Doliną Olczyską a Doliną Bystrej.

 

Skręcamy w prawo i za znakami zielonymi podchodzimy w kierunku Nosala. Pod wierzchołkiem pokonujemy schody i niewielką skałkę. Ze skalistego szczytu  Nosala (1206 m n.p.m.) odsłania się widok na Dolinę Bystrej – wachlarz jej górnych pięter oraz otaczające szczyty – od asprowego Wierchu przez Goryczkowe Czuby po Kopę Kondracką i Giewont. Na wschodzie rozciąga się Dolina Olczyska, a nad nią górują szczyty z otoczenia Doliny Gąsienicowej, które już znamy z Kopieńca.

 

Nosal

 

Na szczycie i na półkach skalnych poniżej rosną karłowate sosny zwyczajne. To najpospolitsze w Polsce drzewo w tym miejscu jest ciekawostką, bo ten lasek sosnowy ma charakter reliktowy.

 

Z Nosala schodzimy jego północno-zachodnią grzędą po lewej stronie, mijając dolomitowe baszty poprzedzielane usypistymi żlebami. Na południe roztacza się ciekawy widok na Kuźnice, a na zachód na północną granicę Tatr – widoczny jest wyraźny załom terenowy pomiędzy stokami regli a dnem Rowu Podtatrzańskiego. Po północnej stronie rozciąga się Kotlina Zakopiańska i Pogórze Gubałowskie. W tym rejonie spotkamy sosny czarne o długich igłach i ciemnej korze. To gatunek sprowadzony z południowej Europy. Należy zachować ostrożność przy schodzeniu po miejscami śliskich skałach, szczególnie gdy jest mokro.

 

Szlak zielony kończy się poniżej tamy na potoku Bystra poniżej  Kuźnic (zob. s. 293). Jest to część systemu regulacji potoku Bystra, który wykonano na przełomie XIX i XX w. Zapora chroni wybetonowane koryto Bystrej przed zasypywaniem przez materiał skalny transportowany w naturalnym korycie powyżej. W tym miejscu powstaje także sztuczna odnoga potoku Bystra – Foluszowy Potok. Obok tamy możemy dojść do alei Przewodników Tatrzańskich.

 

 

Fragment pochodzi z książki Tatry Zachodnie. trek&travel. Wydanie 1, Jan Krzeptowski-Sabała, wyd. Bezdroża 2021